فراپلیمر شریف

پلاستی‌سایزرهای بر پایه ارتوفتالات‌‌های با وزن مولکولی کم نقش مهمی در حوزه صنعت نرم‌کننده‌های PVC ایفا می‌کنند. با این حال، استفاده از این گروه نرم‌کننده‌ها با محدودیت‌های قانونی مواجه شده و چنین محدودیت‌هایی اخیراً در حال افزایش نیز هستند.

در نتیجه، امروزه ارتوفتالات‌های با وزن مولکولی بالا و نیز طیفی از جای‌گزین‌های غیر ارتوفتالاتی از جمله پلاستی‌سایزرهای زیستی (Bio-based) مورد توجه و استفاده قرار گرفته‌اند.

اروپا به عنوان پیشگام در وضع و اجرای محدودیت‌های ذکر شده، بر اساس آیین نامه REACH، استفاده از برخی فتالات‌ها از جمله نیتریل‌بوتیل‌فتالات (BBP)، دی‌بوتیل‌فتالات (DBP)، دی‌ایزوبوتیل‌فتالات(DIBP)، و دی‌اتیل‌هگزیل‌فتالات(DEHP)  را محدود کرده است. در نتیجه، تولید و استفاده از فتالات‌های ذکر شده در اروپا بسیار کاهش یافته و طبق گزارش شورای صنعت شیمیایی اروپا (Cefic)، مطالعات و نظارت‌های زیستی کاهش چشم‌گیر بیماری‌های ناشی از استفاده از این دسته از نرم‌کننده‌های فتالاتی را نشان می‌دهد. اروپا هم‌چنین در گام بعدی، محدودیتی مبنی بر عدم استفاده از چنین نرم‌کننده‌های فتالاتی به میزان بیش از 0.1%، بر کالاهای ارائه شده در بازارهای حوزه یورو اعمال کرده است که به گفته Cefic این محدودیت در وهله اول با هدف نظارت بر کالاهای وارداتی به اروپا وضع شده است. طبق گزارش آژانس مواد شیمیایی اروپا (ECHA)، از جمله آثار مخرب BBP، DBP، DIBP و DEHP ایجاد اختلال در عمل‌کرد سامانه غدد درون‌ریز بدن می‌باشد.

نرم کننده‌های جای‌گزین

شرکت آلمانی  Evonik که از پیشرفته‌ترین شرکت‌های جهان در زمینه تولید مواد شیمیایی با خواص و کاربرد ویژه محسوب می‌شود و مزیت آن استفاده از قدرت خلاقانه و فن آوری‌های یک‌پارچه می‌باشد، DNIP  (دی‌ایزونانیل‌فتالات) را تحت نام تجاری Vestinol 9 تولید و به فروش می‌رساند. به گفته Evonik این ماده به دلیل دارا بودن پنجره فرآیندی وسیع و نسبت قیمت به عمل‌کرد مقرون به صرفه یک نرم کننده مهم با کاربردی عمومی برای PVC نرم به شمار می‌رود. این شرکت هم‌چنین نرم کننده‌های دیگری نیز به عنوان جای‌گزین نرم کننده‌های ترفتالاتی تولید می‌کند:

– سیکلوهگزانوات تحت نام تجاری Elatur CH

– دی‌پنتیل‌ترفتالات (DPT) تحت نام تجاری Elatur DPT

به گفته Evonik، ماده Elatur DPT یک نرم کننده با ویسکوزیته پایین و ذوب سریع همراه با مقدار بسیار کمی محتوای آلی شبه فرار (SVOC) است (کم‌تر از 0.01%) که در ترکیب با Elatur CH در بسیاری از کاربردها بسیار مؤثر واقع شده است. از جمله کاربردهای ویژه PVC حاوی این نرم کننده می‌توان به کف‌پوش، پوشش دیوار، و فیلم اشاره کرد.

در آمریکای شمالی نیز، به گفته مدیر صنعتی BASF، استفاده از جایگزین‌های نرم کننده‌های ارتوفتالاتی به خصوص در صنایع اسباب بازی و وسایل مراقبت کودکان، رو به افزایش است که این افزایش مرهون استفاده از DOTP (دی اکتیل ترفتالات) است. نرم‌کننده‌های جای‌گزین در صنایع ذکر شده، و نیز صنایعی نظیر بسته بندی مواد غذایی، فیلم و ورق، کف‌پوش، تجهیزات پزشکی و نیز لوازم ورزشی در آمریکا بیش‌تر شامل DINCH از جمله DINCH تولید شده در BASF تحت نام Hexamoll DINCH، DOTP، و ATBC (استیل‌تری‌بوتیل‌سیترات) می‌شوند.

همچنین به گزارشBASF، DINCH، DOTP، TOTM (تری (2-اتیل هگزیل)تری ملیتات)، و BTHC (n- بوتیل-تری-n-هگزیل سیترات) جایگزی‌های DEHP در کاربردهای مربوط به تجهیزات پزشکی هستند.

در همین راستا، شرکت Teknor Apex، اخیراً طیفی از کامپاندهای جدید گرید پزشکی را تحت عنوان نرم کننده‌های بدون DEHP و یا دیگر ارتوفتالات‌ها به بازار عرضه کرده است که در آن‌ها از TOTM، ATBC،  و DOTP  استفاده شده است. به گفته این شرکت، TOTM  کم‌ترین میزان جدایی از ماتریس PVC را از خود نشان داده و در تماس با پلی‌کربنات و ABS بیش‌ترین مقاومت را در برابر ترک  ارائه می‌دهد. ATBC  فرآیند پذیری شبیه به DEHP داشته و دارای سمیت بسیار کمی است. همچنین، این شرکت DOTP را جایگزینی مقرون به صرفه برای DEHP معرفی کرده و معتقد است آمیزه آن همراه با TOTM یا ATBC می‌تواند مقرون به صرفه، همراه با فرآیندپذیری خوب و میزان سمیت بسیار پایین بوده و نیز بهبود سازگاری با PC  و ABS را به همراه داشته باشد.